شیوه ­های(مؤلفه ­های) مدیریت دانش

6  شیوه­های(مؤلفه­های) مدیریت دانش

شیوه­های مدیریت دانش شامل خلق دانش (شامل اکتساب، تجزیه و تحلیل و تولید دانش)، سازماندهی دانش، تبادل دانش و کاربرد دانش می­باشد. خلق دانش به معنای ایجاد دانش جدید در سازمان است که از فعالیت­های مرتبط با ورود دانش جدید به سیستم، توسعه، اکتشاف و جذب دانش تشکیل می­شود (نورمن و کنراد⁴، 1999). درستک⁵ بیان می­کند طریقی که یک فرد اطلاعات را تفسیر، مجسم و درونی می­کند، دانش را تولید می­نماید (میتال، 2008). خلق، تفسیر و ترجمه دانش نه فقط بر اساس مجله­ها و کتاب­های درسی می­باشد بلکه گفتگوها و مکالمات بین همکاران، مثل سخنرانی ها، توضیحات و تفاسیر اساتید برای دانشجویان و زیردستان را نیز دربر می­گیرد (الینگسن[1]، 2003). به عبارتی می­توان بیان داشت که افراد دانش را با استفاده از منابع جدید از جمله افراد یا سازمان­های دیگر به دست می­آورند. از طرفی مشکلاتی در زمینه اکتساب دانش پیش می­آید به طوری که بیش­ترین حد دانش در ذهن کارشناسان جای می­گیرد ولی این دانش تلویحی به آسانی به شکل صریح و روشن خود مستند نمی­شود. این متخصصان، معمولاً حجم گسترده­ای از دانش سودمند برای سازمان­ها را به صورت یکجا دارند. بنابراین اکتساب و تولید دانش، یک تلاش یک مرحله­ای گسسته نیست، بلکه فرایندی است که در محیط صحیح، ذهنیت و فرهنگ سازمانی، پرورش می­یابد (میتال، 2008).

سازماندهی دانش به این نکته اشاره می­کند که قابلیت­هایی را که در گذشته فراگرفته­ایم، به طور خودکار در تمام مدت در دسترس ما قرار ندارند و از این­رو نگهداری گزینشی اطلاعات، مدارک و تجارب به مدیریت نیاز دارد. سازماندهی دانش به استفاده مؤثر از طیف وسیعی از رسانه­های ذخیره سازمانی متکی است. هم­چنین شامل آن دسته از فعالیت­هایی می­شود که عملی بودن و کارایی دانش را در نظام حفظ می­کند. در سومین بعد پرداختن به فعالیت­های مدیریت دانش، تبادل و اشاعه دانش قرار دارد که به فعالیت­های مرتبط با انتقال دانش از یک بخش به بخش دیگر اطلاق می­شود. تبادل دانش عنصری بنیادی است که سازماندهی دانش را تکمیل می­کند. هوانگ² (1998) چهار فرایند اصلی را برای تبادل دانش و همکاری ارائه نموده است که عبارت­اند از: 1) آشکار نمودن دانش 2) افزایش حجم دانش 3) ایجاد زیرساختار دانش و 4) توسعه­ فرهنگ دانش (یاینگ³، 2005). دانستن این نکته مهم است که در فرایند اشاعه دانش اطلاع همه افراد سازمان از همه چیز ضرورتی ندارد، بلکه اصل تقسیم کار مستلزم مدیریت و توصیف چشم­گیر گستره توزیع دانش است. هم­چنین دانش مهم می­تواند از دیگر بخش­های سازمان نیز سرچشمه بگیرد (پروست، روب، و رومهارت⁴، 1385). در نهایت کاربرد دانش به این مطلب اشاره دارد که اندیشه­ها و دانش به دست آمده، بدون جهت­گیری در مورد این­که چه کسی آن­ها را مطرح کرده است، در صورت مفید و مناسب بودن مورد استفاده قرار گیرد. این حلقه به آمیختن دانش با عمل و انعکاس آن در خدمات و کالاهای یک سازمان اشاره دارد (کاومن، 2004).

از آن­جا که دانشگاه­ها را می­توان به عنوان الگوهای اصلی سازمان­های دانش برشمرد، انتظار می­رود که جوامع دانشگاهی روش­های مبتنی بر مدیریت دانش را به گونه­ای جدی­تر به کار بندند تا به تولید، اشتراک، سازماندهی و استفاده مؤثرتر از منابع اطلاعاتی، دانش و سرمایه­های فکری دست یابد. این سرمایه­های با ارزش صرف­نظر از داخلی یا خارجی و عیان یا نهان بودن­شان باید کشف و ضبط و روزآمد شده و با بهره­گیری از جدیدترین فناوری­ها به نحو شایسته­ای در اختیار علاقه­مندان قرار گیرند.

نظام­های اطلاعاتی قطعاً تولید دانش جدید را از طریق ترکیب داده­ها و اطلاعات به دست آمده از منابع گوناگون، افزایش داده­اند. مشاهده می­شود که تفسیرهای قانون مدار اطلاعات، منجر به درک بهتر رفتار کاری شده است و در نتیجه دانش ضمنی را تولید نموده است و هنگامی که این دانش ضمنی به شکل یک مقاله پژوهشی، یک ارائه و سخنرانی یا یک مطالعه موردی در می­آید، از حالت ضمنی به حالت صریح تبدیل می­شود. اطلاعات،‌ هنگامی که پردازش می­شود، به دانش تبدیل شده و برای انتقال، این دانش باید رمزگذاری و نمایش داده شود. دانشی که به خوبی نمایش داده می­شود، بهتر درک شده و انتقال داده می­شود. از این­رو،‌ نمایش و کدگذاری دانش، جزء بسیار مهمی از یک فرهنگ دانشی است که درک دانش را موجب می­شود و به تولید دانش می­انجامد. هم­چنین ابزارهای ارتباطی سیستم­های اطلاعاتی مانند ویدئو کنفرانس، انتقال اطلاعات از طریق تصاویر،‌ نمودارهای گردش کار، جدول­ها و مانند این­ها نمایش بهتر را (که در غیر این صورت بدون ابزارهای سیستم­های اطلاعاتی انجام آن بسیار دشوار بود) ممکن می­سازد. به محض این­که دانش تولید شد، باید در یک منبع دانش ذخیره شود تا تخصص و مهارت یک سازمان برای دیگران نیز قابل دسترسی باشد و هم­چنین یادگیری با پایه دانش آن سازمان تلفیق و هماهنگ شود (میتال، 2008).

ذخیره­سازی اینترنتی از طریق پایگاه­های داده­ای و دستیابی از طریق فناوری­های ارتباطی،‌ مکانیزم­های بهتری برای انتشار اطلاعات برحسب زمان، هزینه، پاسخ­گویی و دسترسی فراهم می­آورد. بنابراین لازمه به کارگیری دانش آن است که اعضای هیأت علمی و مدرسین دانشگاه نسبت به محل­های وجود اطلاعات و دانش و هم­چنین محمل­ها و رسانه­های اطلاعاتی و روش­های یافتن و بازیابی و به کارگیری آن آگاهی و شناخت لازم را داشته باشند .و با کسب مهارت­های لازم توانمندی خود را در جهت بازیابی و به کارگیری اطلاعات ارتقا بخشند. امروزه استفاده از رایانه و اینترنت برای فعالیت­های پژوهشی اجتناب­ناپذیر است (رسول آبادى، 1386). بدیهی است که موفقیت طرح­های مدیریت دانش در گرو تشریک مساعی اقشار مختلف دانشگاهی است.

[1]. Ellingsen      2. Huang      3.Yaying      4. Probst‚ Raub & Romhardt