ابزارهای افقی کنترل سرعت، مسیر مستقیم ترافیک عبوری یک معبر را تغییر می‌دهند تا سرعت آن کاهش یابد. این ابزارها شامل دایره های ترافیکی، میدان چه‌ها، میدان‌ها، پیچانه ها، مارپیچ سواره رو، تغییر دهنده های جانبی حرکت و تقاطع‌های T شکل اصلاح شده می‌باشد.
1- میدانچه (دایره ترافیکی)
میدانچه‌ها جزایر برجسته ای هستند که غالباً در تقاطع‌های چهار راهی اجرا می‌شوند. آن‌ها معمولاً به شکل دایره بوده و از قسمت داخلی و خارجی تشکیل شده است. قسمت داخلی دارای فضای سبز است و حلقه خارجی که به شکل مخروط ناقص است، امکان گردش وسایل نقلیه را روی آن فراهم می‌نماید.
شکل 2-18- میدانچه دایره ترافیکی
2- میدان‌ها
این میدان‌ها وسیع‌تر و بزرگ‌تر از میدانچه هستند و برای سرعت‌های بالاتر طرح می‌شوند. همچنین در تقاطع‌های با حجم بالاتر، در خیابان‌های جمع و پخش کننده یا شریانی، می‌توان با طراحی مناسب
میدان و تبدیل حرکات تقاطعی به حرکات تداخلی، علاوه بر افزایش ظرفیت، سرعت وسایل نقلیه را
نیز کنترل نمود.
شکل 2-19- میدان
3- پیچانه ها
جداول خیابانی پیش آمده ای هستند که به صورت منحنی S شکل در طرفین خیابان اجرا می‌شوند؛ و در مجموع فرم مار پیچ به خیابان می‌دهند. ین ابزار همچنین با نام‌هایی چون منحرف کننده‌ها یا مار پیچ‌ها نیز شناخته می‌شوند.
شکل 2-20- پیچانه ها
4- تغییر دهنده های جانبی حرکت
جداول خیابانی پیش آمده ای در خیابان‌های مستقیم هستند که باعث انتقال محور مسیر می‌شوند. به
همین دلیل آن‌ها را گاهی تغییر دهنده های محور مسیر نیز می‌نامند. تغییر دهنده های جانبی یکی از معدود ابزارهایی است که در خیابان‌های جمع و پخش کننده، شریانی و در معابر دارای حجم و سرعت بالا کاربرد دارند.
شکل 2-21- تغییر دهنده های جانبی حرکت
5- تقاطع‌های T شکل اصلاح شده
ایجاد تغییر مسیر رویکرد مستقیم در تقاطع‌های T شکل با استفاده از جزایر و اصلاحات هندسی امکان کاهش سرعت را فراهم می‌کند.
شکل 2-22- تقاطع‌های T شکل اصلاح شده
6- باریکه راه‌ها
در این اقدام در قسمت‌هایی از راه، عرض سواره رو کاهش می‌یابد. اقدامات کاهش عرض راه شامل کاهش جانبی عرض سواره روی تقاطع‌ها، کاهش عرض سواره روی خیابان توسط رفوژهای میانی و کاهش جانبی عرض سواره روی خیابان هستند.
7- کاهش جانبی عرض سواره روی تقاطع‌ها
جداول خیابانی پیش آمده در سطح سواره رو هستند که در تقاطع‌ها عرض رویکرد را کاهش می‌دهند. گاهی اوقات این ابزار، باریک کننده تقاطع نیز نامیده می‌شوند. اگر این ابزار با گذرگاه عرضی عابر پیاده ترکیب شود به عنوان گذرگاه های ایمن عابر پیاده و اگر در ورود به یک محدوده خاص، مثلاً ورودی اماکن ویژه قرار بگیرند، دروازه نامیده می‌شوند.
شکل 2-23- کاهش جانبی عرض سواره روی تقاطع‌ها
8- کاهش عرض سواره روی خیابان توسط رفوژهای میانی
به صورت جزایر برجسته در طول خط مرکزی معبر واقع شده و عرض خیابان در آن محدوده را کاهش می‌دهد. آن‌ها را معمولاً باریک کننده های میانی نیز می‌نامند.
شکل 2-24- کاهش عرض سواره روی خیابان توسط رفوژهای میانی
9- کاهش جانبی عرض سواره روی خیابان
جداول خیابانی هستند که از دو طرف به سطح سواره رو پیش آمده‌اند و به صورت جزیره‌هایی در دو طرف مسیر، عرض خیابان را به طور موضعی باریک می‌نمایند. آن‌ها را غالباً نقاط گاز انبری می‌نامند و اگر با گذرگاه عابر پیاده ترکیب شود، گذرگاه ایمن عابر پیاده نامیده می‌شوند.
شکل 2-25- کاهش جانبی عرض سواره روی خیابان
2-3-15-4-تجهیزات ترکیبی
جستجو برای یافتن مناسب‌ترین ابزار آرام سازی ترافیک ممکن است به استفاده از ترکیب‌های
این ابزارها برای یک محدوده منجر شود. ممکن است یک دایره ترافیکی استاندارد نتواند سرعت‌های یک تقاطع Tشکل را کنترل کند و بنابراین اضافه کردن انحرافات افقی با استفاده از جداول پیش آمده لازم باشد. در صورت عدم وجود حرکات مقابل در یک تقاطع، با کاهش جانبی عرض سواره روی خیابان نمی‌توان سرعت را کنترل کرد و باید از سرعت کاه‌ها در فواصل بین پیش آمدگی استفاده کرد.
شکل 2-26- تجهیزات ترکیبی
به طور کلی انتخاب هر یک از تجهیزات ایمنی و آرام سازی با توجه به شرایط معبر و تقاطع مورد مطالعه با استفاده از مطالعات گسترده حمل و نقل ترافیک امکان پذیر خواهد بود. همچنین در طراحی هر یک از تجهیزات ایمنی و آرام سازی، لازم است پارامتر طرح هندسی را به عنوان مهم‌ترین جزء در طراحی‌ها در نظر گرفت تا اصول ایمنی به طور کامل توسط تجهیزات ایمنی تأمین گردد. جهت انتخاب بهترین روش آرام سازی لازم است پارامتر های اساسی مانند حجم ترافیک، ترکیب ترافیک، سرعت و شرایط هندسی تقاطع در نظر گرفته شود. (جزوه آموزشی معرفی انواع تجهیزات ایمنی و کنترل شهری، شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور،
سومین دوره آموزشی دبیران شورای ترافیک استانهای کشور، تهران،1386)
2-3-15-5-ضوابط نسب کاهنده های سرعت (سرعت گیر و سرعت کاه) در معابر شهری
2-3-15-5-1-سرعت گیر و سرعت کاه
ابزارهای متنوعی برای کنترل سرعت وجود دارد که در تنظیم حدود سرعت اجبار در رانندگی با سرعت مطمئنه و اطلاع رسانی به رانندگان در این مورد که رانندگی با سرعت مجاز باعث ایمنی می‌شود کمک می‌کنند. کاهنده های سرعت به عنوان یکی از ابزارهای آرام سازی ترافیک مطرح می‌باشند که به تنهایی یا در کنار سایر روش‌های آرام سازی به کار گرفته می‌شوند و به دلیل محدودیت‌های موجود در مناطق و مسیرهای برون شهری از کاربرد رایج‌تری در مناطق شهری برخوردار می‌باشند. کاهنده های سرعت دارای انواع مختلفی می‌باشند (کاهنده های سرعت قوسی، تخت و …) که هر یک دارای کار بردهای خاص خود هستند. با این حال از متداول‌ترین کاهنده های سرعت که در حال حاضر در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان به سرعت گیرهای پلاستیکی و سرعت گیرهای آسفالتی (سرعت کاه) اشاره نمود که از اولی معمولاً در معابر محلی فرعی و از دومی در معابر محلی اصلی و حتی معابر شریانی درجه 2 که از عرض بیشتری برخوردار می‌باشند استفاده می‌شود (تن زاده، ص 17) که در ذیل به تفاوت سرعت گیر و سرعت کاه و مزایا و معایب آن پرداخته می‌شود:
الف – سرعت گیر
طبق استانداردهای موجود ارتفاع بلندترین نقطه یک سرعت گیر باید 7 تا 10 سانتیمتر حداکثر عرض آن 30 سانتیمتر و طول آن به اندازه عرض محل نصب باشد. استفاده از سرعت گیر در اماکنی توصیه می‌شود که حداکثر سرعت وسایل نقلیه از 15 کیلومتر تجاوز نمی‌کند. پارکینگ‌ها یا مراکز خرید به عنوان بهترین اماکن برای نصب این وسیله می‌باشد. نصب این وسیله در اماکن و معابری که محل رفت و آمد عمومی هستند مناسب نیست و معمولاً باعث ایجاد مشکل برای وسایل نقلیه می‌شود. (سایت مربوط به مرکز اطلاعات علمی و تخصصی حمل و نقل و ترافیک)
ب – سرعت کاه
از این ابزار با نام سرعت گیر ملایم نیز یاد می‌کنند. ارتفاع سرعت کاه به 7 تا 10 سانتیمتر می‌رسد.
طول آن به اندازه عرض خیابان محل نصب است و عرضی ما بین 3.5 تا 4.2 متر دارد. عرض سرعت کاه ممکن است به 6.7 متر نیز برسد، در چنین مواقعی به آن Speed Table نیز میگویند. بر خلاف سرعت گیر، سرعت کاه‌ها معمولاً به صورت سری چند تایی با فاصله معین در طول یک مسیر نصب شوند تا سرعت وسایل نقلیه قبل و بعد از هر سرعت کاه کنترل شود. (همان منبع)
ج – مزایا:
– تحقیقات نشان داده این روش یکی از آسان‌ترین راه‌ها برای کنترل سرعت وسایل نقلیه است.
– نصب سرعت کاه در مناطق مسکونی امنیتی نسبی برای ساکنین و به خصوص کودکان فراهم می‌کند.
– نصب آن‌ها آسان و تقریباً ارزان است.
– طبق تحقیقات استفاده از سرعت کاه حجم ترافیک را به میزان 18% و حجم تصادفات را به میزان 13% کاهش می‌دهد.
– از مکان نصب سرعت کاه می‌توان به عنوان محلی مناسب و راحت برای عبور عابر ین پیاده استفاده کرد.
– این ابزار در صورتی که طبق ضوابط ساخته شوند، باعث کاهش حجم ترافیک در معابر محلی و انتقال بخشی از حجم آن‌ها به معابر رده بالاتر یعنی معابر جمع و پخش کننده و شریانی می‌شوند. (همان منبع)
د- معایب:
– سرعت کاه‌ها به دلیل مجبور کردن رانندگان به ترمزهای ناگهانی و امکان برخورد اتومبیل پشتی در برخی مواقع معابر را برای اتومبیل‌ها بیشتر خطرناک می‌کند تا امن.
– باعث ایجاد خسارت در وسایل نقلیه می‌شود.
– باعث تأخیر در سرویس دهی وسایل نقلیه اورژانسی مثل آمبولانس آتش نشانی یا پلیس
می‌شود. طبق تحقیقات این تأخیر ٣ تا ٥ ثانیه برای آتش نشانی و حدود ١٠ ثانیه برای آمبولانس به ازای هر سرعت کاه می‌باشد که مهم‌ترین عیب این ابزار دانسته می‌شود.
– اگر سرعت کاه به صورت سری نصب نشود رانندگانی که تمایل به راندن با سرعت بالا دارند پس از عبور از آن دوباره سرعت خود را افزایش می‌دهند.
– خطر جدی برای راکبین موتورسیکلت و دوچرخه به حساب می‌آید.
– از آنجایی که رانندگان تمایلی به عبور از سرعت کاه ندارند بنابراین ممکن است حجم ترافیک به خیابان‌های مسکونی مجاور که فاقد این ابزار هستند منتقل شود.
– کم کردن سرعت وسیله نقلیه و شتاب گیری مجدد آن علاوه بر بالا بردن مصرف سوخت آلودگی صوتی نیز ایجاد می‌کند. (همان منبع)
2-3-15-5-2- ضوابط مکان یابی سرعت گیرها در معابر شهری
تصمیم گیری در خصوص نصب یا عدم نصب سرعت گیر باید با توجه به جمع بندی مشاهدات و همچنین اطلاعات آماری و قضاوت مهندسی با توجه به شرایط معبر توسط کارشناسان ترافیک انجام شود. (تن زاده، ص 19)
ضوابط کلی که باید در خصوص امکان سنجی نصب سرعت گیر در نظر گرفته شود، عبارتند از :
الف- شرایط و مشخصات عملکردی محور
نوع عملکرد
در این خصوص، لازم است با توجه به مشکلاتی (در ایجاد توقف و افزایش تأخیر) که سرعت‌گیرها می‌توانند در معابر ایجاد کنند باید از نصب آن‌ها در معابر اصلی و شریانی که سطح سرویس دهی آن‌ها در حالت نزدیک به اشباع یا اشباع قرار دارد، جلوگیری نمود. از این رو باید از نصب سرعت گیر و سرعت کاه در معابر شریانی درجه 1 خودداری نمود و آن‌ها را در معابر شریانی درجه 2 پس از بررسی‌های دقیق و نیاز مبرم به آرام سازی سرعت ترافیک در معبر نصب نمود. (همان منبع)
عرض و شیب معبر
با توجه به این مهم که عرض معبر می‌تواند تاثیر مستقیمی بر سرعت عملکردی وسایل نقلیه عبوری داشته باشد
و با عنایت به محدودیتی که در خصوص امکان کاهش سرعت با توجه به امور مربوط به ایمنی در معبر وجود دارد، پیشنهاد می‌گردد، حداکثر عرض سواره رو جهت اجرای سرعت گیر 12 متر و برای سرعت کاه بیش از 15 متر نباشد. از نصب سرعت گیر و سرعت کاه در معابر با شیب بیش از 8 درصد خودداری گردد. (همان منبع)
شرایط روشنایی معبر
نصب سرعت گیر در مناطقی که از روشنایی کامل برخوردار نمی‌باشد، می‌تواند برای رانندگان و به ویژه موتور سواران (شب و در هنگام شرایط نا مناسب جوی) بسیار خطرناک باشد. (همان منبع)
– شرایط زهکشی و قرار کیری منهولها و آبروها
در مشاهدات میدانی باید دقت شود تا نصب سرعت گیر در مقطع مورد نظر موجب جلو گیری از زهکشی مناسب معبر نگردد. بنابراین لازم است تا به وجود یا عدم وجود جدول، آبرو و … در مجاورت معبر مورد نظر همواره با ایجاد زهکشی مناسب دقت کافی شود. همچنین لازم است تا از نصب سرعت گیر بر روی دریچه های آب و]]>
