منبع مقاله درباره عزت نفس، خودپنداره، اضطراب امتحان

ب) موقعيت‌هايي که در آن‌ها، گاهي از نتاريج (بازخورد) خوري فراهم مي‎شود. زيرا فرد داراي انگيزه پيشرفت زياد مايل است بداند که آيا به حصول پيشرفت نائل آمده است يا نه؟
ج) موقعيت‌هايي که در آن‌ها مسئوليت فردي فراهم مي‌شود، زيرا شخص که تمايل زيادي به پيشرفت دارد، مي‎خواهد مطمئن شود که کسي غير از او براي پيشرفتش امتياز نگيرد.
3- افرادي که انگيزه پيشرفت زيادي دارند غالباً به حرفه بازگانان کار آفرين در افرادي که پيوسته براي توسعه، توليد و موقعيت سازمان‌هاي خود تلا مي‎کنند” به عنوان عملکرد بازرگانان کارآفرين، نقش مهمي ايفا مي‎کند و به دليل تأثير انگيزه پيشرفت بر موفقيت در زمينه‌هاي بازرگاني، اين انگيزه به يک عامل حياتي در رشد اقتصادي جوامع مطرح گشته است هر کشوري که فرهنگش بر اين انگيزه ارج مي‎گذارد و شمار بسياري از افراد آن از انگيزه پيشرفت بالايي برخوردارند سريع‌تر از ديگران کشورها به رشد و پشکوفايي اقتصادي نائل مي‎آيند (همان منبع).
عزت نفس
اولين بررسي‌ها در مورد عزت نفس توسط ويليام جيمز (1980) انجام گرفت و در تشريح تمايز بين خود شناخته و خود شناسانده پرداخت و آنرا به سه عنصر مادي از بدن، خانواده، خانه)، اجتماعي “فرد در عين داشتن سطوح مختلف اجتماعي، براي ساير افراد قابل شناخت است” و روحاني (حالت هوشياري و تمايلات) تقسيم کرد. او معتقد بود که تصور فرد از خود در حين تعاملات اجتماعي، يعني زماني که متولد شده و از طرف ديگران شناسايي مي‎شود شکل مي‎گيرد (شاملو، 1373).
رابطه عزت نفس و افسردگي
افرادي که عزت نفس پايين دارند مي‎کوشند موقعيت‌ها را به بيرون نسبت دهند و شکست‌ها را به درون مربوط نمايند شواهد بيانگر اين مطلب است که کودکان نيز از اين شيوه‌ها استفاده مي‎کنند، زيرا آن‌ها عزت نفس پايين دارند سبک‌هاي اسناد افسردگي را به کار مي‎برند. دکتر بک متذکر مي‎شود که اغلب واکنش‌هاي منفي احساس ناشي از فقدان عزت نفس است. فرد افسرده خود را آدمي بي‌ارزشي تلقي مي‎کند به گونه‌اي که اين تلقي با شدت افسردگي مرتبط است و متأسفانه بيش از 80% بيماران افسرده اين احساس بي‌ارزشي را دارند (ايماني، 1382).
عزت نفس و اضطراب امتحان
عزت نفس و اعتماد به نفس ميزان ارزش و اعتباري که يک فرد در زمينه‌هاي مختلف زندگي، به ويژه در زمينه‌هاي خانوادگي، تحصيلي، اجتماعي، جسماني و هوش براي خود قايل است. افراد داراي عزت نفس بالا توانايي برخورد شايسته با امتحان و مشکلات آن را در خود مي‎بينند، تحت تأثير تغييرات محيط قرار مي‎گيرند و به توانايي خويش اطمينان دارند.
در مقابل، افراد داراي عزت نفس پايين به سبب عدم اعتماد و اطمينان به توانايي‌هاي خود در موقعيت‌هاي اجتماعي و ارزيابي، عملکرد ضعيفي ارائه مي‎دهند، ضمن آن که آرزوها و اهداف سطح پايين را نيز براي خود در نظر مي‎گيرند. نتايج مطالعات مختلف حاکي است که بين اضطراب عمومي و به صورت کلي و اضطراب امتحان به صورت اختصاصي با عزت نفس پايين رابطه وجود دارد (بيابانگرد، 1384).
عزت نفس و موفقيت
يکي از دلايل توجه زيادي که به عزت نفس مي‎شود اين تصورات که ممکن است ضعف بعضي از کودکان در مدرسه ناشي از کمي عزت نفس آنان باشد. چندين برنامه تربيتي براي بالا بردن نفس کودک به اين اميد طرح ريزي شده است که مي‎تواند عملکرد او را در مدرسه نيز پيش ببرد. چنين برنامه‌اي عموماً ناموفق از کار در آمده است. يکي ديگر از دلايل آن اين است که احساس خوبي که کودکان در مورد خودش دارد به اندازه احساس که در مورد توانش شناختي يا تکاليف در پيش دارد، همبستگي آشکاري با عملکرد درسي او ندارد، اين برنامه‌ها در تشخيص اين که کودک ممکن است در دومين دليل ناموفق بودن برنامه‌هاي تربيتي اين است که عزت نفس بيشتر معمول پيشرفت در مدرسه است نه علت آن.
کودکان انسان‌هايي منطقي هستند (البته گاهي) در مورد توانش خود با توجه به عملکرد گذشته‌شان قضاوت مي‎کنند. اگر صرفاً به آنان بياموزيم که چطور درباره‌ي خودشان احساس خوبي داشته باشند، احتمالاً ترس از شکست در آنان کاهش کودکاني که از لحاظ تحصيلي ضعيف‌اند چندان فايده‌اي ندارد (حسيني، 1380).
همچنين عزت نفس درجه، تصويب، تائيد، پذيرش و ارزشمندي است که شخص نسبت به خود احساس مي‎کند (بيابانگرد، 1372).
اهميت عزت نفس
عزت نفس با حسي اتکاء به نفس، احساس ارزشمندي و تصور فرد از خود ارتباط معناداري و هر گونه نقصان و کاهش در عوامل، مذکور، موجب تغييراتي در کل رفتار مي‎گردد (ارنسو، 1974).
– نحوه شکل‌گيري عزت نفس را از طريق تفکر در مورد “خود ادراک شده” و “خودايده‌ال” مي‎توان بررسي کرد. خوداراک شده همان خود پنداره مي‎باشد، يعني ديدگاه عيني فرد در مورد مهارت‌ها، صفات و ويژگي‌هاي که در خود مي‎بيند يا فاقد آن است خود ايده‌آل عبارت از تصوري است که هر فرد دوست دارد از خود داشته باشد، زماني که خود ادراک شده و خود ايده آل با هم و همتراز باشند، فرد از عزت نفس بالايي برخوردار است. مشکلات مربوط به عزت نفس را به وجود مي‎آورد (پپ و همکاران، 1989).
عزت نفس، تفاوت و نگرش مداوم شخص راجع به ارزشمندي خويش است يعني چشم اندازي است که شخص از آن جايگاه به خود مي‎نگرد. در واقع عزت نفس نشان مي‎دهد که شخص چه نظري راجع به خود دارد.
آيا از اعمال و رفتار خودش راض است يا خير؟ (کوپر اسميت، 1967).
منابع عزت نفس
به نظر کوپر اسميت (1976) منابع عزت نفس شامل مواردي زير مي‎باشد.
1- قدرت: وقتي شخصي احساس قدرت کند مي‎تواند روي سايرين اثر بگذارد و کارهايش را خوب انجام دهد و عزت نفس او بالا مي‎رود.
2- مهم بودن: وقتي شخصي متوجه مي‎شود که اهميت دارد و درزندگي ديگران مهم است، عزت نفس او بالا مي‎رود.
3-پايبندي به آداب و قوانين اجتماعي
4- موفقيت: (حسيني، 1380)
ابعاد عزت نفس
زمينه اجتماعي، مشتمل بر عقايد فرد در مورد خودش به عنوان يک دوست براي ديگران است.
– آيا افراد ديگر را دوست مي‎دارد؟
– آيا افکار و عقايد او براي آن‌ها ارزشمند است؟
– آيا افراد ديگر او را در فعاليت‌هايشان شرکت مي‎دهند؟
– آيا از ارتباط و تعامل با همسالان خود احساس رضايت مي‎کند؟
– به طور کلي فردي که نيازهاي اجتماعي‌اش برآورد شود احساس خوبي در اين زمينه خواهد داشت.
زمينه تحصيلي
عزت نفس تحصلي مبتني بر مقدار ارزش است که کودک يا نوجوان به عنوان يک دانش آموز براي خود قايل است. ارزيابي پيشرفت و توانايي تحصيل آسان نيست، اما به طور کلي مي‎توان گفت که اگر يک کودک پيشرفت تحصيلي خوبي با توجه به معيارهاي مورد قبول جامعه داشته باشد از عزت نفس تحصيلي برخوردار است (حسيني، 1380).
زمينه جسماني
تصوير جسماني، ترکيبي از ويژگي‌هاي جسماني و توانايي‌هاي بدني است. عزت نفس کودک در اين زمينه براساس رضايت از وضعيت جسماني و ويژگي‌هاي ظاهري‌اش مبتني است (حسيني، 1380).
اسلام و عزت نفس
خداوند در سوره فاطر آيه 10 مي‎فرمايد: “هر که طلب عزت نفس است (بداند که) تحکم و عزت خاص خدا است، کلمه نيکوي توحيد (و روح پاک آسماني) به سوي خدا بالا رود و عمل نيک خالص آن را بالا برد”. راغب در کتاب “معرفت مي‎گويد: عزت نفس به معناي آن حالتي است که نمي‌گذارد انسان شکست بخورد، مغلوب واقع شود و از اينجا گرفته شده که مي‎گويند “زمين، خيلي سخت است” پس صلابت در معناي عزت نفس است چيزي که هست از بابت توسعه در استعمال، به کسي که مقهور نمي‌شود. عزيز مي‎گويند “سوره يوسف آيه 88” مثل عزيز مصر عزت به معناي غيرت و حميت نيز آمده است، تطير آيه: بلکه آن‌ها کافر شدند گرفتار غير و دشمني‌اند (عرب نوکندي، 1382).
عزت نفس نيز با توانايي سازگاري همراه است کساني که عزت نفس بالايي دارند در مقايسه با کساني که از عزت نفس پاييني برخوردارند، بهتر مي‎توانند با موقعيت‌هاي مختلف سازگار شوند به عبارت دقيق‌تر، افراد با درجه عزت نفس بالا در مقايسه‌ي افراد با عزت نفس پايين در موقعيت‌هاي مختلف کمتر اضطراب دارند، از احساس تندخويي، اختلال رفتاري و اندوه رنج مي‎برند، همچنين اين افراد از بيخوابي و سندرم‌هاي روان- تني شکوه مي‎کنند (بيابانگرد، 1373).
عزت نفس مخصوصاً در روابط متقابل اشخاص مهمتر خودنمايي مي‎کند. کساني که نسبت بي‌خود ديد خوبي دارند، ديگران را نيز دوست دارند وضعف‌هاي خود را بهتر مي‎پذيرند. اين افراد به دليل احساسات مثبتي که به ديگران دارند و آن‌ها را مي‎پذيرند بهترين دوستان را بدست مي‎آورند. در واقع کسي که مثبت و راحت است، کار مي‎کند که ديگران نيز، در ارتباط با او مثبت و راحت مي‎شوند. طبيعتاً، دارندگان اين ويژگي براي مردم بسيار جذاب مي‎شوند و در نتيجه ديگران هم در محيط اجتماعي و هم در محيط کار، دور او حلقه مي‎زنند (گنجي، 1380).
عزت نفس از خودپنداره متفاوت است. خودپنداره عبارت از مجموعه ويژگي‌هايي است که فرد براي توصيف خويش به کار مي‎برد. اما عزت نفس عبارت است از ارزشي که اطلاعات درون خودپنداره براي فرد دارد و از اعتقادات فرد در مورد تمام صفات و ويژگي‌هايي که در او هست، ناشي مي‎شود (بيابانگرد، 1373).
نظريه‌هاي مربوط به عزت نفس
کوپراسميت عزت نفس را چنين تعريف مي‎کند: “عزت نفس به قضاوت شخص پيرامون ارزش خويشتن اطلاق مي‎گردد. دکتر شاملو در کتاب بهداشت رواني از عزت نفس به عنوان احساس ارزشي نام برد و آن را چنين توصيف مي‎کند، “احساس ارزش به خويشتن همانند تصور خويشتن (خودپنداره) يک هسته مرکزي ثابت کرد که همراه با يک سلسله احساس ارزش‌هاي پيراموني يک مجمع را تشکيل مي‎دهند و هر چه خودايده‌آل با خويشتن فرد نزديک‌تر باشد احساس ارزش فرد بيشتر و متعادلتر خواهد بود (شاملو، 1375)
ويليام جيميز تحليلي را در بيان عزت نفس مبني بر اين که آرزوها و ارزش‌هاي که آدمي براي خود تصور مي‎کند ارائه مي‎دهد و به طور کلي به نظر وي عزت نفس توانايي‌هاي بالفعل نسبت به توانايي‌هاي بالقوه است که به طور سيستماتيک مي‎توان آن را چنين ارائه کرد:
انتظارات =عزت نفس موفقيت‌ها
ديدگاه‌هاي مربوط به عزت نفس
با وجود ادبيات عظيمي که جمع‌آوري شده است، هنوز توافق عمومي روشن‌تري از معناي عزت نفس وجود ندارد. پژوهشگران مختلف تقريباً آن را با هر متغيري در هر زمان ارتباط داده‌اند (ويلي، 1961). حداقل براي مدت کوتاهي برخي هنوز به عزت نفس به عنوان خصيصه‌اي ثابت و پايدار مي‎نگريستند اين مسئله نشان مي‎دهد که عزت نفس مستعد شماري از دستگاه‌هايي آزمايشي مي‎باشد. به نظر مي‎رسد سن بيانگر علت برخي از واريانس‌ها است. برخي از کساني که در اين زمينه کار کرده‌اند يک مفهوم کلي را بيان مي‎کنند (شامل ارزشيابي بي‌خود در برخي جنبه‌ها مثل لياقت، ارزش خوبي، سلامت، سيما، مهارت‌ها، جنسيت، صلاحيت اجتماعي) در حالي که ديگران يک (مدل چند عاملي سلسله مراتبي) را ترجيح مي‎دهند]]>